We willen anders, we moeten anders, we kúnnen anders, maar waar staan we nu?
In 2022 heeft minister Helder het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) gelanceerd, met als doel een toekomstbestendige ouderenzorg te realiseren. WOZO is geen traditioneel beleidsprogramma, maar een brede maatschappelijke beweging, waaraan een heel scala van partijen meedoet.
Het hoofddoel van WOZO is om de zorg en ondersteuning anders te organiseren, passend bij de veranderende voorkeuren van ouderen. Dit vraagt om een omslag in denken en handelen van (zorg)organisaties en medewerkers. Er zijn verschillende redenen waarom dit nodig is:
We willen anders. Ouderen hebben andere voorkeuren dan vroeger. De huidige manier van zorg en ondersteuning past niet meer bij deze tijd en zeker niet bij de toekomst. Dat vraagt om anders organiseren.
We moeten anders. Er is een tekort aan zorgverleners. Momenteel zijn er 70.000 openstaande vacatures in de zorg en in de komende jaren zal de vraag naar zorgverleners alleen maar toenemen.
We kunnen anders. Gelukkig zien we op veel plaatsen al dat het ook anders mogelijk is.
Groter verschil zorgvraag en zorgcapaciteit
‘Zoals we het nu doen in de ouderenzorg, is niet meer van deze tijd’. Een belangrijke uitdaging is de dubbele vergrijzing, waarbij zowel het aantal ouderen als de levensverwachting stijgt, terwijl het aantal mensen in de beroepsbevolking gelijk blijft. Dit leidt tot een groter verschil tussen de zorgvraag en de zorgcapaciteit. Een bijkomend effect van een ouder wordende bevolking is dat mantelzorgers ook steeds ouder worden, wat gevolgen heeft voor het overnemen van zorgtaken door mantelzorgers.
“Samen voorbereid zijn op een toekomst met waardigheid en trots voor de verpleegzorg. Daar helpt ‘Waardigheid en trots voor de toekomst’ bij. De voorkeuren van ouderen veranderen namelijk. Zij willen zo lang mogelijk zelfstandig zijn, regie houden op hun eigen leven en wonen op een plek waar ze zich thuis voelen. Daarnaast bestaat er een noodzaak voor anders georganiseerde zorg en ondersteuning door vergrijzing, toename van complexere zorgvragen en het groeiend personeelstekort. Er zijn al veel goede voorbeelden van deze nieuwe vormen van zorg en ondersteuning voor de toekomst. Deze verandering kunnen en moeten we versnellen.”
Reablement
Reablement is een manier van werken waarmee huplverleners ouderen helpen hun eigen leven te leiden. Zoals ze dat zelf willen.
We laten ons hierbij inspireren door het reablement gedachtegoed zoals dat op meerdere plekken in de wereld al wordt toegepast. Reablement is een manier van werken waarmee hulpverleners ouderen helpen hun eigen leven te leiden. Zoals ze dat zelf willen. Dit vraagt een andere houding van iedereen rondom de oudere: thuis, in de wijk en in het ziekenhuis. Het vraagt om heel goed te luisteren, waarbij je de vraag ziet door de ogen van de oudere. En dat je iemand ‘re-ablet’: iemand helpt zijn eigen leven te leiden.
- We nemen niet over wat mensen zelf kunnen
- We helpen mensen te herwinnen wat ze niet meer kunnen
- En we zorgen samen voor een oplossing voor dat wat overblijft
Hoogleraar ouderengeneeskunde Rudi Westendorp (een van de directeuren van de Vereniging Reable Nederland) ziet in deze andere manier van werken een oplossing om de ouderenzorg in Nederland meer passend en beter houdbaar te maken. Reablement is al meer dan 20 jaar een begrip in verschillende landen, waaronder Australië, Nieuw-Zeeland, Canada en de Scandinavische landen.
‘Denemarken is de voorloper in Europa op gebied van reablement en heeft als enige land (sinds 2015) reablement wettelijk verankerd in het zorgsysteem voor de langdurige ouderenzorg (secties 84 en 140 van de zorgwet). Dit houdt in dat iedere oudere recht heeft op de ‘service’ reablement. De verankering in de wet wordt vooral gezien als versterking van het urgentiebesef tot verandering en het benadrukken welke normen en waarden centraal staan in de zorgverlening voor ouderen.’
‘De effecten van het interventieprogramma zijn positief. De methode vergroot het levensgeluk bij ouderen en is minder duur dan reguliere zorg. Ruim 60 procent van de Denen die deelneemt aan het interventieprogramma doet na maximaal drie maanden geen beroep op zorginzet. Daarnaast blijkt dat zorgmedewerkers hun werk veel interessanter vinden. Ze hebben het gevoel persoonsgerichter te werken, hebben meer contact met collega’s en de medewerkerstevredenheid is gestegen. Eerder bestond onder zorgverleners de wens om zorg beter te integreren, nu geven zij aan dat dit daadwerkelijk gewaarborgd is sinds de implementatie van reablement.’
Bron: Een goede dag op eigen kracht. Andersson, Elffers & Felix. Utrecht 2022:pg 18.