Het contante betalingssysteem staat onder druk. Ruim 87 procent van de Nederlanders geeft aan dat contant geld overal in Nederland geaccepteerd moet worden.
Ondanks de toenemende mate van contactloos betalen en de afnemende hoeveelheid pinautomaten, blijft de gemiddelde Nederlander veel waarde hechten aan contant geld. De oudere respondenten hechten het meest aan een eventuele acceptatieplicht van contant geld, ook de jongste leeftijdsgroep schaart zich hier met een meerderheid achter.
Nederlanders kopen steeds meer online, en daar komt geen contant geld aan te pas. Koop je wel iets in de winkel, dan is even afrekenen met je pinpas een stuk sneller en handiger dan betalen met biljetten en muntjes. Veel winkeliers willen het liefst alleen digitale betalingen accepteren. Dit maakt het minder aantrekkelijk voor overvallers van winkels. Toch is het verdwijnen van cashgeld en het sluiten van steeds meer bankkantoren problematisch is ook de mening van De Nederlandsche Bank (DNB), en met name problematisch voor kwetsbare groepen zoals ouderen.
Hoe denken Nederlanders over een samenleving zonder contante betalingen? De jongere generatie denkt anders dan de oudere. Het is eigenlijk heel makkelijk, want je kunt alles online doen. Je hoeft geen geld meer in je portemonnee te hebben en je kunt alles gewoon via internet regelen. Je hoeft niet eens meer naar de bank om geld op te nemen. Ruim de helft van Nederland denkt dat contant geld voor het jaar 2030 helemaal uit de samenleving verdwenen is. Mensen boven de 60 jaar zijn wat terughoudender en slechts 1 op de 5 denkt dat contant geld zal verdwijnen.
Minder bankfilialen en geldautomaten
In Nederland zijn heel veel kantoren van banken en hun geldautomaten verdwenen, waardoor mensen geen toegang meer hebben tot hun eigen geld. De automaten zijn door de banken zelf verwijderd. Dit is voornamelijk gedaan uit veiligheidsoverweging met het oog op plofkraken en als kostenbesparing omdat de automaten simpelweg minder werden gebruikt de afgelopen jaren.
DNB vindt de inwisselbaarheid van privaat geld (giraal, door banken gecreëerd en uitgegeven) en publiek geld (contant, door centrale bank uitgegeven) belangrijk voor het vertrouwen in het monetaire systeem. Zonder contant geld kan een burger zijn tegoed bij een bank niet meer opvragen. Contant geld is ook de enige manier voor mensen om, onafhankelijk van een bank, geld bij zich te dragen. Contant geld is wettig betaalmiddel en je kunt ermee betalen zonder betrokkenheid van derden.
Contant geld blijft een belangrijk betaalmiddel
Het gebruik van contant geld aan de kassa is recent gedaald naar 21% van alle transacties. Toch blijft het door de specifieke eigenschappen voor veel mensen een nuttig betaalmiddel en soms zelfs de enige manier om zelfstandig te kunnen betalen. Je kunt er bovendien niet meer van uitgeven dan je bij je hebt wat helpt bij budgetteren en schulden voorkomen. Het dalende gebruik van contant geld aan de kassa mag daarom niet leiden tot verslechtering van de acceptatie ervan door winkels en overheidsorganisaties. Dat contant geld minder wordt gebruikt om mee te betalen was tot voor kort vooral een keuze van de burger, maar die wordt tegenwoordig steeds vaker ontmoedigd om met contant geld te betalen.
Contant geld helpt in noodsituaties
Bovendien moet er in geval van een langdurige pinstoring of cyberaanval ook betaald kunnen worden, zeker voor de eerste levensbehoeften. DNB laat in haar analyse zien dat contant geld ook als terugvaloptie geschikt is en dat banken daarom voldoende geldautomaten moeten blijven aanbieden. Dit is in het belang van de weerbaarheid van het gehele betalingsverkeer.
Afspraken over contant geld
Er moeten genoeg winkels zijn waar u met contant geld kunt betalen. Maar winkeliers mogen contant geld weigeren. Het kabinet moedigt winkels en bijvoorbeeld gemeenten aan om contant geld te blijven accepteren. Hiervoor zijn gesprekken met onder andere gemeentes, banken, winkeliers en organisaties die opkomen voor kwetsbare groepen. In 2022 spraken zij af ervoor te zorgen dat contant geld ook in de toekomst voor iedereen bruikbaar blijft.
Bronnen: rijksoverheid.nl; bank.nl; dnb.nl