Wij dragen de littekens van vooruitgang – en dat mag niet vergeten worden
De schaduwkant van industrialisatie verwijst naar de negatieve gevolgen die gepaard gingen met de opkomst van grootschalige industrie vanaf de 18e eeuw, maar ook in de 20e eeuw nog doorging. De industriële revolutie luidde een tijdperk in van ongekende vooruitgang. Fabrieken schoten als paddenstoelen uit de grond, massaproductie werd de norm en steden groeiden explosief. Bedrijven worden steeds meer overgenomen en de keuze wordt voor de mens steeds kleiner. Landen worden machtiger en het verschil tussen arm en rijk steeds groter. Terwijl velen de industrialisatie beschouwen als een mijlpaal in menselijke ontwikkeling, kent dit tijdperk ook een donkere keerzijde – een schaduwkant die tot op de dag van vandaag voelbaar is.
Er wordt vaak gezegd dat wij geluk hebben gehad
Wij, de generatie die de oorlog overleefde, of van vlak na de oorlog is geboren, het land weer opbouwde en de welvaart zagen groeien. We kregen koelkasten, auto’s, televisie – en later zelfs computers en mobiele telefoons. We zagen de wereld veranderen. En ja, er kwam meer gemak, meer snelheid, meer alles. Maar niemand vertelt erbij dat wij ook de generatie zijn die de rekening betaalt.
We worden ouder dan ooit
Maar zelden wordt erbij verteld hoe we ouder worden. Steeds vaker hoor ik om me heen: Tja, op onze leeftijd krijg je dat nu eenmaal. Hoge bloeddruk, hartproblemen, COPD, diabetes. Maar is dat echt zo vanzelfsprekend? Of zijn het de gevolgen van een leven lang ademen in vervuilde lucht, werken in fabrieken zonder bescherming, eten uit pakjes vol onuitspreekbare ingrediënten? Velen van ons, opgegroeid in de schaduw van de industriële vooruitgang, dragen nu de last van ziekten die we niet zelf hebben gekozen. Diabetes, hartproblemen, longaandoeningen, kanker, enzovoort – het zijn geen toevalligheden. Het zijn de gevolgen van decennia waarin gezondheid werd ingeruild voor economische groei.
Loze beloften zonder aandacht voor de gevolgen
Herinneren we nog de belofte van de industrie? Werkgelegenheid, welvaart, een beter leven. En ja, die belofte is deels waargemaakt. We werkten hard, we bouwden het land op. Maar niemand vertelde ons dat we ondertussen ademhaalden in vervuilde lucht, werkten met giftige stoffen, aten wat de voedselindustrie ons voorschotelde – zonder te weten wat erin zat. Ook nu nog komen er producten op de markt, zonder dat er voldoende gekeken wordt naar de negatieve gevolgen. En nu? Nu betalen wij de prijs, letterlijk in medicijnen, ziekenhuisbezoeken en een verminderde kwaliteit van leven.
We vinden het bijna normaal
Wat me het meest raakt, is hoe normaal dit wordt gevonden. Alsof chronische ziekten een natuurlijk gevolg zijn van ouder worden. Overal moet maar een medicijn voor zijn. Alsof het onze schuld is dat ons lichaam het opgeeft. Maar waar was de bescherming? Waar was de waarschuwing? Waar was het eerlijke verhaal?
We geloofden in vooruitgang. We vertrouwden op de overheid, op de wetenschap, op de industrie. Maar diezelfde industrie pompte giftige dampen in onze longen en vulde onze borden met ultrabewerkte rotzooi. Nu, decennia later, noemen ze het ‘leefstijlziekten’. Alsof het onze eigen schuld is.
Ouderen hebben een plicht
Wij ouderen zijn geen passieve groep die rustig moet aftellen. Wij zijn getuigen van een systeem dat gemak boven gezondheid plaatste. Onze generatie heeft het recht – nee, de plicht – om te spreken. Want als wij zwijgen, blijven de volgende generaties in dezelfde val trappen. Onze kinderen en kleinkinderen groeien op in een wereld vol schermen, fastfood en ongeziene vervuiling. Willen we dat zij straks ook hun leven lang medicijnen slikken omdat de lucht die ze inademen en het eten dat ze kopen hen ziek maakt?
Het is tijd om de waarheid onder ogen te zien: industrialisatie heeft ons veel gegeven, maar ook veel afgenomen. En dat verhaal moet verteld worden. Niet om te klagen, maar om te waarschuwen. Om bewustzijn te kweken. Om verandering te eisen.
Laten we onze ervaring inzetten. Laten we onze stem gebruiken. Want als wij – de generatie die het allemaal heeft meegemaakt – het zwijgen oplegt, wie spreekt er dan nog namens gezondheid, menselijkheid en waardigheid?
Ugchelen, juni 2025
John de Jager
doddendaal@icloud.com